Síðbúið svar til Vilhjálms Jónssonar sjómanns

Vilhjálmur Jónsson beindi til mín eftirfarandi greinargóðum spurningum fyrr í mánuðinum sem mér láðist að svara og nú mun ég reyna að bæta úr því:

1) Frjálslyndir tala fyrir því að taka frá sérstakar úthlutanir á tugþúsundum tonna af bolfiski. Mig langar að heyra, nokkuð ítarlega, hvernig staðið yrði að skiptingu þessarra veiðiheimilda og hverjir kæmu þar að máli?

2) Núverandi kvótakerfi er staðreynd, allavega í bili. Brottkast er líka staðreynd sem ráðamenn leiða hjá sér. Einhverjar tillögur um að ná þeim fiski í land til vinnslu, t.d. á þessu fiskveiðaári?

3) Hefur þú eitthvert álit á þeirri vélvæðingu í línuveiðum sem átt hefur sér stað undanfarin ár? Á mannamáli, hvað eru allir þessir önglar að drepa á grunnslóð þegar stórir sem smáir vélabátar eru með línu í sjó allan sólarhringinn.

Ég vil svara þessum spurningum með því að vísa beint í ræðu Guðjóns Arnars Kristjánssonar, formanns Frjálslynda flokksins, sem hann flutti á Laugarvatni í fyrrasumar þar sem hann fer nokkuð nákvæmlega yfir hugmyndir sínar, hvernig best sé að komast út úr núverandi ógöngum við stjórn fiskveiða. Fjölmiðlar, s.s. DV, sneiddu hjá því að taka til umfjöllunar meginmál ræðunnar sem var skynsamlegri og réttlátari stjórn fiskveiða og reyndu í stað þess að búa til eitthvert rasistatal úr umræðu um stjórn fiskveiða og fyrirsjáanlegum þrengingum þjóðarbúsins. Hér að neðan er  bútur úr ræðu Guðjóns Arnars sem svarar ágætlega spurningum 1 og 2 en hvað varðar spurningu 3 hef ég furðað mig á hvernig kerfið hefur hvatt til þess að smíðaðir séu bátar sem líta út eins og skókassar. Ég hef hins vegar ekki miklar áhyggjur af því að of mikið sé veitt eins og fram hefur komið:

Í vikunni kom enn ein svartnættisspáin frá Hafró um að lítið væri af þorski á Íslandsmiðum. Þessi  framsetning eftir mikla þorskgengd á alla veiðislóð á síðastliðinni vertíð er í engu samræmi við það sem þeir, sem fiskveiðarnar stunda, segja af sinni reynslu á þessu ári. Margir skipstjórar við botnfiskveiðar hafa lýst því frá mismunandi veiðislóð allt í kringum land, að mikið af þorski væri á miðum þeirra. Margir skipstjórar hafa einnig verið á flótta undan þorski vegna lítils kvóta.

Leyfður þorskafl stjórnvalda er nú 130 þúsund tonn. Þetta er minni afli en verið hefur síðstliðin 98 ár, ef undan eru skilin fyrri heimsstyrjaldarárin. Þetta er nú sá „árangur“ sem kvótakerfi með frjálsu framsali og leigukvótaokri hefur fært okkur Íslendingum eftir að við náðum þeim áfanga að sitja einir að veiðunum og reyna að stjórna sjálfir með kvótakerfi í aldarfjórðung.

Nú þarf að segja stopp. Setjum á jafnstöðuafla, 220 þúsund tonna þorskveiði árlega næstu þrjú árin. Metum síðan árangurinn. Ég spái því að hann verði betri en það sem við höfum gert frá 1984 með kvótabraskkerfinu.

Eftirfarandi verði nú gert næstu þrjú fiskveiðiár.

- Öll leiga og sala kvóta milli útgerða verði stöðvuð frá og með næstu áramótum. Sett verði lög um það að aðeins ríki og sveitarfélög megi leigja kvóta til útgerðar. Útgerð megi færa óveiddan kvóta milli fiskveiðiára eftir nánari reglum.

- Næstu þrjú fiskveiðiár verði þorskaflinn föst stærð, eða 220 þúsund tonn hvert ár. Undirmálsþorskur verði að tveimur þriðju utan kvóta til þess að stöðva brottkast smáþorsks úr afla og fá á land rétta árgangastærð og samsetningu ungfisks.

- Á hverju þessara þriggja ára verði 150 þúsund tonn í aflahlutdeildarkerfinu hvert ár. 25 þúsund tonn verði í byggðapotti næstu tvö ár og síðan 10 þúsund tonn, þriðja árið.

- Línuívilnun verði fimm þúsund tonn öll þrjú árin. 40 þúsund tonn af þorski verði boðin upp af ríkissjóði og sveitarfélögum þannig:

· 5000 tonn á togara litla og stóra.

· 5000 tonn á snurvoða- og netabáta.

· 5000 tonn á línubáta. Til helminga á véla- og landbeitta línu.

· 5000 tonn á handfærabáta undir 30 brúttótonn að stærð.

· 20.000 tonn til byggðarlaga. Boðin fram sem leigukvóti með forgang til þeirra sem mest hafa leigt hlutfallslega annarsvegar og þeirra sem hæst verð greiddu. Þessar tekjur renni til viðkomandi sveitarsjóða. Eftir tvö ár stækkar þessi pottur um 15 þúsund tonn, í 35 þúsund tonn.

Ég lagfærði uppsetninguna en breytti engu efnislega.

Athugasemdir

[Víðir Benediktsson, 30.12.2008 kl. 00:08]

þetta er að mörgu leiti ágætt Sigurjón en það er samt eitt atriði sem ég staldra alltaf við. "Línuívilnun" Það vantar fullkomlega alvöru rökstuning fyrir henni. Hef svo sem heyrt margar skýringar en þær bara standast ekki.

[Vilhjálmur Jónsson (IP-tala skráð) 30.12.2008 kl. 15:02]

Sæll Sigurjón.

Mér finnast hugmyndir Guðjóns ekki í neinu samhengi við raunveruleikann.Hryggjarstykkið hjá honum er opinber útdeiling veiðiheimilda.

Við sem vinnum við útveg höfum reynslu af opinberum afskiptum, enda hefur stærsta vandamálið í fiskveiðistjórnuninni verið undirmálshugsun bæði í ráðuneyti og á löggjafarþingi.

Undanfarin ár hefur "opinbera" verið að úthluta byggðakvóta. Þessi úthlutun er ein samfelld hryggðarmynd, byggðakvóti er víða uppspretta illdeilna og mismununar, hann er fénýttur með framsali og fellur jafnvel ónýttur niður vegna klögumála.

Skrautlegt yrði að fylgjast með ráðuneyti og sveitarstjórnum við úthlutun á þessum stóra skammti Guðjóns sem væri etv tífaldur núverandi byggðakvóti.

Ég átta mig engan veginn á uppboðs og leiguhugmyndum Guðjóns, er t.d. hugmyndin að bjóða upp þann kvóta sem við í útgerð höfum keypt( ca 80% af úthlutun) og skila hverjum andvirðinu?

Að mínu viti væri skref í rétta átt að leggja sérstakan 80-90% skatt á fénýtingu kvóta með framsali.

Guðjón talar fyrir því að undirmálsþorskur verði að 2/3 hlutum utan kvóta.Mættu þá 2/3 hlutar eins róðurs vera undirmál? Eða hvað með ýsuna, þar er líka undirmál. Vilji menn breyta kerfinu, þá þarf að hugsa dæmið til enda.

Línuívilnun er rangnefni, nákvæmara er að tala um balaívilnun.Sú sértæka úthlutun hyglir einungis þeirri línuútgerð sem handbeitir í bala. Heilu byggðarlögin nota uppstokkun í landi, sem er álíka tímafrek vinna. Sú línuútgerð er sett hjá, algerlega rakalaust af hendi ráðherrans að vestan.

Þú hefur ekki áhyggjur af ofveiði, en vonandi er þér ekki sama hvernig gengið er um fiskimiðin. Stærðarsamsetning afla hefur gjörbreytst vegna línuveiða, við erum að veiða fleiri fiska en áður, þrátt fyrir skertan kvóta. Og hvað skilja önglar eftir mikið af dauðvona fiski sem slitnar af eða særist?

Með bestu kveðju, Vilhj

[Jón Kristjánsson, 30.12.2008 kl. 22:24]

Sælir

Hvað myndi gerast ef Hafró sendi frá sér tilkynningu um að ekki væri þörf á sérstakri stjórn fiskveiða að sinni ? Uppbygging þorskstofnsins með þeirra aðferðum hefði ekki verið að gera sig og endurmat gagna hefði sýnt að fremur þyrfti að veiða meira en minna.

Myndu þá þeir sem "eignast" hafa kvóta ekki geta unnt öðrum að fara að veiða, jafnvel þó þeir gætu aukið eigin veiðar líka?

 

[Rúnar Karvel Guðmundsson, 31.12.2008 kl. 10:05]

Hvað myndi gerast ef stjórnvöld myndu ekki útdeila kvótanum?

 Færi útgerðin þá í skaðabótamál?

 Getur hún þá ekki farið í mál við ríkið nú þegar vegna skerðingar á "eign" sem búið er að fjárfesta fyrir?